Dyskalkulia czyli specyficzne trudności w uczeniu się matematyki

Problem dyskalkulii, w odróżnieniu od dysleksji jest stosunkowo mało uświadomiony i zbadany, pomimo tego, że trudności w matematyce wcale nie są rzadkie wśród uczniów każdego typu szkół. Dysleksja rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych które mają specyficzny charakter tzw. wycinkowy, bez ograniczenia ogólnych zdolności poznawczych.

Światowe badania nad zaburzeniami zdolności matematycznych zaczęły być prowadzone około 40 lat temu, jednak w Polsce dyskalkulia rozpoznawana jest dopiero od niedawna. Jeszcze parę lat temu diagnoza przeprowadzona przez poradnię opisywała jedynie pojedyncze symptomy, które nie obrazowały w pełni zaburzenia ani też nie definiowały go terminologicznie.

Jedną z pierwszych definicji dyskalkulii w 1974 r. przedstawił słowacki neuropsycholog Ladislav Košč. Według niego:

Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mających swe źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim anatomiczno-fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem; jest zaburzeniem występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.

Uczniowie z dyskalkulią często charakteryzuje przeciętnym a często ponadprzeciętnym lub wysokim poziomem intelektualnym, równocześnie ma jednak trudności z pewnymi procesami myślowymi (z procesami poznawczymi).

Dyskalkuliczni uczniowie mają trudność z rozumieniem zwykłego pojęcia liczby, brakuje im naturalnego chwytania liczb, mają problemy z uczeniem się faktów liczbowych i procedur. Nawet jeśli wypracują poprawną odpowiedź lub zastosują właściwą metodę, to mogą to robić mechanicznie i bez pewności.

Czym może charakteryzować się dyskalkulik:

• Ma trudności z dodawaniem w zakresie dziesięciu i z przekraczaniem progu dziesiętnego (działania wykonuje na palcach),
• Nie potrafi opanować tabliczki mnożenia i dzielenia,
• Często wyobraża sobie liczby jako mgliste zbiorowości jedynek,
• Opanowanie procedur matematycznych takich jak pisemne działania jest skomplikowane.
• Z trudem czyta liczby wielocyfrowe,
• Nie rozumie struktury dziesiętnej systemu liczbowego,
• Przejawia trudności z określeniem miejsca dziesiętnego liczby,
• Czuje lęk przed matematyką,
• Wykonywanie działań nawet prostych wymaga bardzo wiele wysiłku,
• Często, pomimo dużych chęci ponosi porażkę.

Nie wszystkie trudności matematyczne są podstawą do diagnozy dyskalkulii. Istnieją inne przykłady zaburzeń umiejętności arytmetycznych, które mogą zostać błędnie zakwalifikowane do grupy dyskalkulii rozwojowej:

Astenokalkulia – przyczyną występowania obniżonych zdolności matematycznych dziecka jest słaba stymulacja rozwoju wynikająca z dysfunkcyjnego środowiska rodzinnego, wysokiej absencji na lekcjach matematyki, zaległości szkolnych. Fakt ten wyklucza diagnozę zaburzenia zdolności matematycznych i funkcji umysłowych.

Dyskalkulia pourazowa – występuje głównie u osób dorosłych, w tym przypadku doznanie urazu jest przyczyną obniżenia poprzednio prawidłowych zdolności matematycznych.

Oligokalkulia – istotą trudności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim.

Akalkulia – to całkowita utrata wcześniej dobrze rozwiniętych zdolności matematycznych, która może być spowodowana nagłym uszkodzeniem mózgu, może występować równolegle lub jako efekt utraty funkcji mówienia (afazja).

Parakalkulia – jest zaburzeniem zdolności matematycznych występujących w wyniku choroby psychicznej.

Kalkuliastenia – w tym przypadku opóźnienie w opanowaniu wiadomości i umiejętności matematycznych, występuje mimo prawidłowego poziomu zdolności intelektualnych i matematycznych.